Lichter dan ik, het theaterstuk
Onlangs had ik het voorrecht bij de première van het toneelstuk Lichter dan ik van Korthals Stuurman Theaterbureau aanwezig te mogen zijn. En ik heb genoten. Ik zal u vertellen waarom.
Lichter dan ik is een theaterbewerking van het gelijknamige boek van Dido Michielsen. Het vertelt het verhaal van Piranti, een Javaanse vrouw die als njai werkt. Een njai was in de koloniale tijd in Nederlands-Indië een jonge vrouw die als huishoudster én als minnares in huis werd genomen door een Hollander. Een njai kon zonder pardon ook weer worden afgedankt, of doorgegeven aan een ander. Dat was ingebed in de cultuur, niemand die er schande van sprak.
Piranti is de njai van een Nederlandse militair. Als ze van hem zwanger wordt weigert de vader de dochter te erkennen. Om haar dochter een betere toekomst te bieden, haar dochter die een lichtere huidskleur heeft dan zij (Lichter dan ik), staat zij toe dat deze dochter in een ander gezin opgroeit. Dit tekent de rest van haar leven.
Het is een prachtig verhaal. We hadden het geluk helemaal vooraan te zitten; op de eerste rij zelfs. Dat maakte de theaterbeleving extra intens. Van zo dichtbij konden we de échte tranen van een van de actrices zien. Ik was onder de indruk; échte tranen, echte emotie? Of hebben ze daar op het toneel een spulletje voor?
Ik heb genoten van de sterke acteerprestaties, het verhaal, de ontzetting, en ook het daarop volgende begrip. En vooral ook van de sfeer en de emotie die echt was. Ik vond het wel verwarrend dat Piranti in verschillende fases van haar leven door drie actrices werd gespeeld. Aan de ene kant prikkelde het mij om heel intensief de voorstelling te volgen. Maar ook bracht het af en toe verwarring. He? Nu had ik zo goed opgelet en was ik toch de draad kwijt? Later heb ik begrepen dat deze drie-eenheid moest laten zien dat Piranti’s verhaal niet uniek is, maar het verhaal van veel Indonesische vrouwen.
Het is confronterend, anno nu, om te bedenken dat het in de koloniale tijd vanzelfsprekend was om inlandse vrouwen als huishoudelijke voorwerpen te zien. Die je kon doorgeven en afdanken. Onvoorstelbaar, vooral, omdat die Hollanders van toen geen onaardige mensen waren. Een onderbelicht onderwerp volgens mij. Ik vond het een indrukwekkende voorstelling. Zo’n voorstelling waarvan de warmte lang natintelt. Ik zou zeggen: ga het zien.
Agenda:
https://www.korthalsstuurman.nl/
